ثبت اسناد بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در فهرست حافظه جهانی، ۱۸ می ۲۰۲۳ (۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲) به تصویب شورای اجرایی سازمان یونسکو رسید.

بر اساس گزارش دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، مجموعه اسناد بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی با پیگیری و تلاش‌های چندین ساله عمادالدین شیخ الحکمایی کارشناس مؤسسه باستان‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در حافظه جهانی یونسکو ثبت شد.

بر اساس گزارش کمیسیون ملی یونسکو، مجموعه اسناد بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، اسناد به دست آمده از خانقاه – بقعه- شیخ صفی‌الدین اردبیلی (۱۲۵۲–۱۳۳۴) عارف مشهور سده هفتم در شهر اردبیل از نظر قدمت، تعداد و تنوع، منحصربه فرد است و از مجموعه‌های شاخص جهان اسلام محسوب می‌شود.

این مجموعه شامل ۵۹۰ سند است که بیشتر آن‌ها از سده دهم تا چهاردهم میلادی است. این اسناد از نوع دیوانی، حقوقی، مکاتبات و به زبان‌های فارسی، عربی، مغولی، چینی (در برخی مهرها) و در برخی، متأثر از زبان ترکی و کُردی است.

این مجموعۀ کهن، روایتگر تاریخی متفاوت بر پایه گزارش‌هایی مستند از زندگی واقعی مردم منطقه وسیعی از ایران، بخش‌هایی از عراق و ترکیه است و دربردارنده آگاهی‌هایی دقیق از اوضاع اجتماعی، خاندان‌های بزرگ علمی و سیاسی، مباحث اقتصادی، نقش و حضور زنان در جامعه، و همزیستی مذاهب و نژاد‌ها است.

این مجموعه از مهم‌ترین منابع قابل اعتماد سده‌های نهم تا هفدهم میلادی در منطقۀ وسیعی از ایران برای انجام پژوهش‌های گسترده در مطالعات سندشناسی، خط‌شناسی، کاغذشناسی، مهرشناسی، سکه‌شناسی، نام‌شناسی، جغرافیای تاریخی، زبان‌شناسی، تاریخ معماری و باستان‌شناسی است.

تاکنون کتب و پژوهش‌های بسیاری بر اساس این مجموعه انجام شده است. از این اسناد، فهرستی از سده چهاردهم میلادی نیز باقی مانده است.

بخش عمدۀ این اسناد اکنون در موزه ملی ایران نگه‌داری می‌شود. اسناد بقعه شیخ صفی اردبیلی سیزدهمین اثری است که در طول بیست سال گذشته به نام ایران در حافظه جهانی یونسکو ثبت شده است.

برنامه حافظه جهانی در سال ۱۹۹۲ توسط یونسکو به‌منظور بهبود شرایط حفاظت از میراث مستند و گسترش دسترسی به آن تأسیس شد و از سال ۱۹۹۷ در راستای ارتقای آگاهی عمومی از میراث مستند با ارزش جهانی، ثبت آن در فهرست برنامه‌های حافظه جهانی آغاز شد.